W wyjaśnianiu problemu istotne są relacje pomiędzy poszczególnymi elementami składanki. Oczywiście można to szczegółowo strona po stronie opisać, ale sensowny schemat mógłby oszczędzić nam pisania, a czytającemu czas. Gdyby tak można było opisywać rzeczywistość myśląc schematami... Takie opisy często są określane mianem map myślowych, ale nie wiem czy to jest odpowiednia nazwa. Dla mnie bardziej odpowiednia byłaby nazwa notatki nieliniowe.
Dlaczego wolę nazwę notatki nieliniowe. Otóż wyobraźmy sobie, że zakupiliśmy zeszyt do prowadzenia zapisków. Strona po stronie zapisujemy je różnymi uwagami. Jeżeli chcemy dopisać coś ważnego do strony wcześniej to praktycznie nie jest to możliwe bez kombinowania, doklejek etc. Ten problem można rozwiązać kupując kołonotatnik z wyjmowanymi kartkami. Ale takie rozwiązanie ma też swoje ograniczenie. Kartkę możemy przełożyć, ale nie będzie jej już w starym miejscu... Programy te obchodzą konieczność tworzenia dokumentu w trybie dopisywania, ba właściwie nie narzucają żadnej kolejności tworzenia dokumentu. Poszczególne jego elementy mogą powstawać spontanicznie, tak jak przychodzą nam do głowy różne pomysły.
Są jednak narzędzia, które umożliwiają takie swobodne zapisywanie na komputerze. Użytkownicy systemów operacyjnych do myślenia będą tu mieli duży wybór, ale i dla użytkowników Windowsów też coś się znajdzie. Nie jest to żadna złośliwość wobec użytkowników systemu Windows - po prostu dostarcza on gotowych narzędzi do typowych problemów. Zwykle użytkownik potrzebuje zapisać coś, twórczo pracujących jest zdecydowanie mniej. To decyduje o profilu dostarczanych standardowo narzędzi, bo najważniejszy jest tu dochód. Systemy typu open source powstawały często jako akt woli, komuś coś było potrzebne a potrafił zrobić coś co ułatwia pracę i miał do tego zapał to tworzył projekt. Jeżeli udostępniał swoją pracę w oparciu o jakąś otwartą licencję to często znajdowali się inni i projekt rósł w siłę.
Projekt ten, rozwijany jest przez Thomasa Nagy'ego. Pierwotnie znany był pod nazwą Kdissert.
Kiedy warto użyć Semantika? Jeżeli tworzymy projekt dokumentacji technicznej, albo opis jakowychś zależności program ten może być bardzo pomocny.
Tworzymy schemat pracy opierając się na zależnościach, jakie znamy. Wyjściowy diagram może być wielkrotnie zmieniany, a co ważne możemy zamieszczać w polu Data rozległy opis poszczególnych elementów. Na dobrą sprawę to może być kilka stron tekstu. Oznacza to, że Semantik może być bardzo pomocny przy pisaniu pracy licencjackiej, magisterskiej czy doktorskiej.
Gdy mamy całą konstrukcję, która wygląda jak opis diagramów, możemy ją wykorzystać do stworzenia normalnego dokumentu. Semantik umożliwia automatyczne utworzenie dokumentu do druku, czy na potrzeby prezentacji.
Utworzone dokumenty możemy oczywiście już samodzielnie rozwijać dalej, zmieniać etc, ale Semantik spełnił swoją rolę ułatwiając zarysowanie całości. Ja np. zwykle tworzę w Semantiku zarys pracy, staram sie to zrobić bardzo szczegółowo bo ten nakład pracy i uwagi nie jest wyrzucony w błoto - wyeksportowany dokument jest bliski końcowego stanu. Potem pracuję już korzystając z wersji LaTeXowej, ale głównie dlatego, że zajmuję się stroną typograficzną, skorowidzami, etc.
Semantik bardzo dobrze nadaje się do tworzenia dokumentów sformalizowanych, np. studium wykonalności. Wykorzystuję go w podobnych sytuacjach i sprawdza sie znakomicie.
FreeMind nie jest właściwie konkurencją Semantika. Przeznaczony jest do szkicowego opisu pomysłu, a nie do budowy dokumentu. Można z jego pomocą tworzyć diagramy złożonych zależności, np. opis budowy portalu WWW, można te diagramy eksportować do różnych formatów wektorowych czy map bitowych, można zbudować także stronę WWW z zestawem odsyłaczy. Możnaby powiedzieć, że Semantik nastawiony jest na notowanie nieliniowe, a FreeMind na notowanie pomysłów i relacji między nimi.
Możliwości zapisu dokumentu utworzonego z pomocą FreeMinda są bardzo szerokie. Ale nie to jest siłą tego programu. Moim zdaniem te dwa narzędzia uzupełniają się, zresztą używam obydwu. Akuratnie system operacyjny, którego używam na codzień na desktopie to Mageia. Zainstalowanie programu Semantik czy FreeMind jest tu proste ponieważ narzędzia te są dostępne bezpośrednio w postaci pakietów rpm. Obydwa programy potrzebują dodatkowych bibliotek, czy narzędzi, ale zależności te są automatycznie uwzględniane, tym bardziej teraz, kiedy Semantik stał sie częścią środowiska KDE.
Niestety wiele tekstów, jakie spotykamy w sieci INTERNET tworzonych jest przez przeklejanie cudzych tekstów w tworzone dokumenty. Z tego też powodu narzędzia typu Semantik czy FreeMind są stosunkowo rzadko używane. Wspomagają one myślenie, a pisanie metodą Ctrl-c - Ctrl-v kieruje się zupełnie inną metodyką. Akronim CCPE przekazał mi Zbyszek Jakubowski i zazdroszczę mu tego pomysłu. Akronim ten obrazuje pewien problem - coś jest nie tak z tekstami, które przychodzi nam czytać. Jestem przekonany, że osobom, które chcą pisać przejrzystą dokumentację Semantik może bardzo pomóc, natomiast kierownikom różnego rodzaju projektów FreeMind może ułatwić klarowne przekazanie wizji współpracownikom.